Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej wymaga znaczących inwestycji. Na szczęście polskie firmy dążące do neutralności węglowej mogą skorzystać z szerokiej gamy instrumentów finansowych i programów wsparcia. W tym artykule przedstawiamy kompleksowy przegląd dostępnych źródeł finansowania zielonych inwestycji w Polsce.
Programy finansowane ze środków Unii Europejskiej
Unia Europejska w ramach Europejskiego Zielonego Ładu przeznacza znaczne środki na transformację energetyczną. Polskie firmy mogą skorzystać z następujących programów:

Projekty finansowane z funduszy europejskich
Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG)
Program zastępujący wcześniejszy Program Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR), oferujący wsparcie dla:
- Innowacyjnych projektów B+R związanych z zielonymi technologiami
- Wdrożeń rozwiązań energooszczędnych w przedsiębiorstwach
- Inwestycji w odnawialne źródła energii
- Projektów z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego
W zależności od wielkości przedsiębiorstwa i charakteru projektu, poziom dofinansowania może wynosić od 35% do nawet 85% kosztów kwalifikowanych.
Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS)
Program zastępujący wcześniejszy Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ), oferujący finansowanie dla:
- Inwestycji w efektywność energetyczną budynków
- Dużych projektów OZE (farmy wiatrowe, fotowoltaiczne)
- Projektów modernizacji sieci ciepłowniczych
- Inwestycji w niskoemisyjny transport
Program ten jest skierowany głównie do większych przedsiębiorstw i projektów o znaczącym wpływie na redukcję emisji CO2.
Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS)
Choć jest to głównie program społeczny, zawiera komponenty związane z:
- Szkoleniami pracowników w zakresie zielonych kompetencji
- Doradztwem dla firm w zakresie transformacji energetycznej
- Budowaniem świadomości ekologicznej w społecznościach lokalnych
Program LIFE
Jedyny program UE poświęcony wyłącznie współfinansowaniu projektów z dziedziny ochrony środowiska i klimatu:
- Innowacyjne projekty demonstracyjne związane z redukcją emisji
- Projekty wdrożeniowe nowych technologii środowiskowych
- Projekty z zakresu adaptacji do zmian klimatu
Program LIFE może pokryć do 60% kosztów kwalifikowanych projektu, a w niektórych przypadkach nawet więcej.
Krajowe programy wsparcia
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)
NFOŚiGW oferuje szereg programów priorytetowych dla przedsiębiorców:
- Energia Plus - dofinansowanie dla projektów zwiększających efektywność energetyczną i wykorzystanie OZE w przedsiębiorstwach
- Nowa Energia - wsparcie dla innowacyjnych technologii energetycznych
- Mój Prąd dla Przedsiębiorców - dofinansowanie mikroinstalacji fotowoltaicznych
- Wsparcie dla innowacji sprzyjających zasobooszczędnej i niskoemisyjnej gospodarce - dofinansowanie dla projektów B+R
NFOŚiGW oferuje zarówno dotacje, jak i preferencyjne pożyczki, często z możliwością częściowego umorzenia.

Siedziba NFOŚiGW w Warszawie
Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW)
Każde województwo posiada własny fundusz oferujący programy skierowane do lokalnych przedsiębiorców. Programy te często uzupełniają ofertę NFOŚiGW, ale są dostosowane do specyfiki regionu.
Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK)
BGK oferuje szereg instrumentów wspierających zielone inwestycje:
- Pożyczka Ekologiczna - preferencyjne finansowanie dla projektów proekologicznych
- Kredyt Technologiczny - częściowa spłata kredytu dla firm wdrażających innowacyjne, ekologiczne technologie
- Gwarancje kredytowe - ułatwiające dostęp do finansowania bankowego dla zielonych inwestycji
Polski Fundusz Rozwoju (PFR)
PFR poprzez swoje programy oferuje:
- PFR Green Hub - inwestycje kapitałowe w zielone projekty
- Fundusz Niskoemisyjnego Transportu - wsparcie dla elektromobilności i infrastruktury ładowania
- Finansowanie dla start-upów działających w obszarze zielonych technologii
Ulgi podatkowe i zachęty fiskalne
Oprócz bezpośredniego finansowania, polskie firmy mogą skorzystać z szeregu ulg podatkowych:
- Ulga B+R - pozwalająca odliczyć od podstawy opodatkowania dodatkowe 100-150% kosztów kwalifikowanych związanych z działalnością badawczo-rozwojową, w tym projekty ekologiczne
- Ulga na robotyzację - która obejmuje również inwestycje w nowoczesne, energooszczędne linie produkcyjne
- IP Box - preferencyjne opodatkowanie dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, w tym patentów na zielone technologie
- Przyspieszona amortyzacja dla inwestycji w OZE i efektywność energetyczną
Instrumenty rynku kapitałowego

Zielone obligacje jako źródło finansowania inwestycji
Polskie firmy coraz częściej korzystają z instrumentów rynku kapitałowego dedykowanych zielonym inwestycjom:
- Zielone obligacje - dłużne papiery wartościowe, z których środki są przeznaczane wyłącznie na projekty ekologiczne. W Polsce emisje zielonych obligacji przeprowadziły m.in. PKO Bank Polski, Cyfrowy Polsat i Tauron.
- Sustainability-linked bonds - obligacje powiązane z realizacją celów zrównoważonego rozwoju, gdzie oprocentowanie zależy od osiągnięcia określonych wskaźników środowiskowych
- ESG-linked loans - kredyty, których oprocentowanie jest uzależnione od osiągnięcia celów środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego
Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP)
Model PPP może być wykorzystywany do realizacji projektów z zakresu:
- Modernizacji energetycznej budynków publicznych
- Budowy infrastruktury dla niskoemisyjnego transportu
- Inwestycji w nowoczesne systemy gospodarki odpadami
- Projektów miejskich OZE
Jak skutecznie pozyskać finansowanie?
Aby zwiększyć szanse na uzyskanie finansowania dla zielonych inwestycji, warto:
- Przygotować kompleksową strategię dekarbonizacji - finansowanie jest łatwiejsze do uzyskania, gdy projekt jest częścią szerszej strategii firmy, a nie jednorazową inicjatywą
- Precyzyjnie zmierzyć ślad węglowy - aby móc jednoznacznie wykazać efekt środowiskowy inwestycji
- Skorzystać z profesjonalnego doradztwa - firmy doradcze specjalizujące się w pozyskiwaniu środków na zielone inwestycje mogą znacząco zwiększyć szanse na sukces
- Śledzić harmonogramy naborów - wiele programów ma ściśle określone okna czasowe na składanie wniosków
- Łączyć różne źródła finansowania - często można połączyć dotację z preferencyjną pożyczką i ulgą podatkową
Podsumowanie
Polski rynek oferuje szeroki wachlarz instrumentów finansowych wspierających zielone inwestycje. Od bezzwrotnych dotacji, przez preferencyjne pożyczki, po ulgi podatkowe i instrumenty rynku kapitałowego - przedsiębiorcy mają do dyspozycji różnorodne opcje odpowiadające specyfice ich projektów.
Warto pamiętać, że dostępność poszczególnych instrumentów zmienia się w czasie, a nowe programy są regularnie ogłaszane. Dlatego kluczowe jest bieżące monitorowanie oferty instytucji finansujących i dostosowywanie strategii finansowania do aktualnych możliwości.
Inwestycje w dekarbonizację to nie tylko koszt, ale przede wszystkim strategiczna inwestycja, która w długim okresie przekłada się na oszczędności operacyjne, zwiększenie konkurencyjności i budowanie wartości firmy w oparciu o zrównoważony rozwój.